Een van de eerste keren dat ik opmerkte dat ik het effect van het benoemen een interessante bezigheid vond, was in het eerste jaar van de Rietveld.

‘Maak allemaal een panorama.’ Dat was de opdracht.

Als goud van mijn generatie ben ik natuurlijk niet gaan uitzoeken hoe je daadwerkelijk een panorama moet maken. Ik ging naar de tandarts en vroeg om een vooraanzicht-röntgenfoto van mijn gebit. Ik printte die uit op A3 en toen dacht ik: dit heet nou een panorama, maar ik noem het ‘City by night’. De tekst bij een beeld kan een wereld ontsluiten of een wereld weergeven. Het spanningsveld tussen het woord, de betekenis, en het beeld, de zichtbaarheid, is speelveld. Marcel Duchamp noemde de titel in de beeldende kunst een onzichtbare kleur.

Soms is het zichtbare een verwachting. Een zwangere buik. Daarmee ook onzichtbaar. Wat erin zit, krijgt een naam. De kers op de taart.

Ik wil het vandaag onder meer over namen hebben omdat elke wereld valt of staat bij het hebben van een naam. Ik zal het geven van een naam introduceren met een smakelijke roddel. Mijn eerste zwartgallige liefdesgeschiedenis dacht ik te hebben afgesloten op mijn achttiende. Toch kwam er nog een achtervolgingsscène.

Niet lang geleden opende ik mijn Facebookpagina en daar zag ik babyfoto’s. Die jongen had een kind gekregen. Als de titel van het fotoalbum zag ik met tien uitroeptekens mijn naam staan. Hij had zijn dochtertje Annelein genoemd. Midas Dekkers zei: Je naam is een gedicht. De ouders proberen er alles in te stoppen dat de grootsheid van jouw bestaan moet omvatten.

Wel drie keer heb ik de computer opnieuw opgestart en in- en uitgelogd, maar Facebook was niet kapot. Door zijn dochter Annelein te noemen heeft hij ons toch nog weten te verbinden.

Natuurlijk zijn we niet verbonden. Natuurlijk is het maar een naam. Iedereen die een beetje logisch nadenkt, weet dat het geen kwaad kan. Maar waarom voelde dat dan zo giftig?

Dat gebaar is zo veel groter dan de feitelijke gebeurtenis. De machtsuitoefening.

‘What’s in a name? That which we call a rose
By any other name would smell as sweet’

De Noord-Amerikaanse Indiaan beschouwt zijn naam als een onderdeel van zichzelf. Zijn naam is even belangrijk als zijn ogen of tanden. Kwaadwillig gebruik van zijn naam is hetzelfde als een verwonding aan zijn lichaam. Er zijn Aboriginals die hun naam geheimhouden om zichzelf te beschermen tegen het kwaad. Er zijn Indianenstammen waar de mensen allemaal hun naam veranderen als er iemand is doodgegaan. Sommige Indianen moeten hun naam verdienen. Tot die tijd heten ze jongen of meisje. Andere Indianen zullen hun eigen naam nooit uitspreken in de buurt van een open rivier omdat hun ziel dan meegevoerd kan worden en het kwaad hen dan weet te vinden.

Mensen hebben namen, kunstwerken hebben titels, producten hebben een merk, planten en dieren een terminologie.

Als ik het me goed herinner zijn er ook Aboriginals die namen hebben die naar verschijnselen in de natuur verwijzen. Zo kan de naam Karla bijvoorbeeld vuur betekenen. Als die persoon doodgaat, noemen ze die naam nooit meer. Voor ‘vuur’ moet een ander woord gemaakt worden. Zo verandert hun wereldbeeld constant. De associaties bij het woord ‘vuur’ moeten herboren worden.

Een wereldbeeld dat op deze manier een eigen autoriteit opeist, kan ik in theorie erg waarderen. Niet omdat ik bereid ben om zo te kijken, niet omdat ik daartoe in staat ben. Maar omdat je nooit weet wanneer Karla doodgaat.

Sommige mensen praten in naam der wet, anderen praten in naam der kunst. Het toe-eigenen van macht en de naam is altijd met elkaar verbonden. Amerikanen zeggen mij: Hi! What’s your name? Annelein? O hi, Annelein. Nice to meet you Annelein.

Een vriendin van me vindt het walgelijk dat kassières een naambordje dragen. Het brengt hen in een nederige positie.

Je kunt iemand taggen, verkleinen tot een begrip. Of bij producten, vergroten tot een begrip.