Heliographer-in-chief Nelson Miles

Amerika 1886

Bij het achtervolgen van de gewiekste Geronimo en zijn kleine bende Chiricahua Apache-indianen had Generaal Nelson Miles last van een gebrek aan goede inlichtingen over de beweging van de vijand door zijn geografisch complexe oorlogsterrein. De combinatie van de kennis van de Chiricahua-indianen over hun omgeving en hun uitmuntende kunde in ontsnappingen maakte een “hunt and kill”-tactiek lastig, zo niet onmogelijk toe te passen, en de inlichtingen die door verkenners werden verzameld (waarvan sommigen zelf Apache waren) bleken niet toereikend voor de taak, of onbetrouwbaar.

Om te slagen waar Generaal Crook had gefaald zou Miles de beweging van de vijand moeten kunnen zien en anticiperen met grotere precisie, en met een blik zo weids als het landschap zelf. Daartoe begon hij aan de bouw van een regionaal systeem voor herkenning vanuit de lucht, hetgeen werd bewerkstelligd door middel van de heliograaf op zonne-energie ofwel de “zonnetelegraaf”:

Inlichtingenpost op zonne-energie, circa 1886

Het net om vijanden mee te vangen

Volgens het verslag in de krant geschreven door voormalig signaaloperateur William Niefert:

Vanaf de top hadden we door de heldere atmosfeer een interessant uitzicht dat vele mijlen bestreek, zelfs over de Internationale Grens. Nogales, 50 mijl verderop, was duidelijk zichtbaar, en in oostelijke richting kon men een verrassende afstand overzien. De heliograaf, of “zonnetelegraaf”, zoals het vaak werd genoemd aan de frontier, is een instrument om signalen te versturen door het reflecteren van het zonlicht met gebruik van een spiegel. Oorspronkelijk werden metaalachtige spiegels gebruikt, maar in het gebruik waren zij lastig om helder te houden, en lastig te vervangen als ze ter plekke braken. Dientengevolge werden glazen spiegels ingezet en er is veel succesvol werk verricht met deze manier van signaleren. We gebruikten twee spiegels van 13 cm, geplant op zware houten palen die stevig in de rotsen werden verankerd. Verticale en horizontale hoekschroeven werden aan de spiegels bevestigd zodat ze konden worden gedraaid in iedere gewenste richting en in correcte positie met de beweging van de zon konden worden gehouden. Daar de flits per mijl 45 keer zo sterk wordt kan men deze met het blote oog lezen tot wel 50 mijl verderop.

Hoofdkwartier

Ondanks al deze moeite is er weinig bewijs dat de informatie die werd vergaard en doorgegeven door de heliografen directe invloed had op de vangst van Geronimo, die uiteindelijk werd volbracht door grondtroepen; troepen onder bevel van Luitenant Charles A. Gatewood, een man die Geronimo kende en door deze werd gerespecteerd als een dappere tegenstander. Generaal Miles reisde naar Skeleton Canyon voor de officiële overgave op 4 september 1886.

Sky Mirror, Anish Kapoor

De belangrijkste lessen van de Apacheoorlog hadden meer te maken met lichamelijke fitheid en tactische voorbereiding dan met inlichtingen over het oorlogsterrein. Anti-opstandconcepten, zoals flexibele respons, snelle reactie met nadruk op mobiliteit, lijkentelling en acties van kleine eenheden, werden alle bedacht en verfijnd gedurende de Apachecampagne, vanwege tactische noodzakelijkheden die werden gedicteerd door het ruige terrein en het karakter van de vijand.

Herkenning vanuit de lucht kan alleen effectief zijn in de context van het voorkomen van een opstand, als er een snellere en meer dynamische relatie is tussen inlichtingen en het inzetten van geweld. Het heliografische systeem van Generaal Miles had veel te veel punten (en streepjes) om te verbinden: van de verrekijker naar een code, vervolgens van de code naar de communicatie per spiegel, dan van de decodering naar een bevel, en uiteindelijk van het bevel naar de opsporingstroepen, via hetzelfde omslachtige circuit. De radio zou uiteraard deze lacunes aanzienlijk kleiner maken, maar de puurste uitdrukking van ‘Shock & Awe’ werd pas bereikt toen inlichtingenmiddelen zelf tot wapen werden gemaakt met de komt van de Predator Drones.

De vangst van Geronimo resulteerde in het verwijderen van de meeste Chiricahua van het woestijnlandschap dat de basis voor hun hele cultuur vormde; ze werden op spoorwagons gezet en naar Florida getransporteerd, naar een omgeving die zo vreemd voor hen was dat het net zo goed Madagaskar had kunnen zijn. Blootstelling aan nieuwe ziekten in combinatie met de shock van een klimaat en landschap dat sterk tegen hun cultuur en ervaring indruiste maakte dat velen onder de gevangen Chiricahua binnen het eerste jaar omkwamen. Dergelijke dynamische relaties tussen inlichtingen, identificatie, cryptografie, spoortransport en de dood zouden verder gearticuleerd worden in de jaren hierop.

Dineren met de president

Dat elke goede kunstenaar een thema, een terugkerend motief heeft, werd me op de academie geleerd. Series, concepten, liefst in een herkenbare stijl. Na de academie was het niet anders. Mensen kijken naar je werk en dan komt onherroepelijk de vraag: waar gaat het over?

Probeer daar maar eens een bevredigend antwoord op te geven als je niet echt van de herkenbare stijl en de archetypische thema’s bent. Ik bedenk nooit iets in theorie en voer het vervolgens uit. Ik moet leven wat ik maak. Mijn ontwikkeling gaat door werk maken. Het werk vraagt. Er ontstaat een dialoog tussen het werk en mij. Dingen vallen af, komen later weer terug, dingen verdwijnen voorgoed, dingen blijven. Als er geen vragen meer komen, is het werk af.Het werk leert mij en niet andersom. Het werk is een verhaal dat zich steeds op verschillende manieren aan je voordoet. Het thema is het verhaal dat je steeds op verschillende manieren vertelt. Ze zijn er al, zoals jij er al bent. Je moet het alleen ontdekken.

Ik laat me leiden door dat waar mijn oog op valt. Waar mijn liefdes liggen, verdriet, verwondering, angsten. Zonder me af te vragen of het binnen mijn thema valt. Zolang je trouw blijft aan jezelf valt alles wat je roert binnen het thema. Ik ben het thema. Dit is mijn wereld.

Een van de dingen die ik doe is verzamelen. Waarom ik een verzameling begin, kan ik van tevoren nooit zeggen. Ik verzamel zonder me druk te maken of wat ik verzamel binnen mijn werk valt. Dat komt later pas. Of niet. Ook goed.

Dit is mijn verzameling ‘Dining with Presidents’.Dertig borden uit serviezen waar Amerikaanse Presidenten, hun familie en hun gasten van hebben gegeten.Het begon met een foto van een gedekte tafel in het Witte Huis ten tijde van de Clintons. Glazen, kaarsen, een uitbundig bloemstuk, en een bord. Een bord dat al gauw niet zomaar een bord bleek te zijn.

Bij de oprichting van de Verenigde Staten op 4 juli 1776 moest er een leider aantreden. Hoeveel macht zou deze leider krijgen? Het enige wat de Founding Fathers zeker wisten was dat het staatsbestel na de Onafhankelijkheidsoorlog in niets mocht lijken op de Engelse aristocratie. Maar al té libertijns kon ook niet, anders zouden de Europese monarchieën de Verenigde Staten niet als land erkennen. Geen democratisch land ter wereld waaraan de Verenigde Staten zich konden spiegelen. Hoe dan?
Als er gasten kwamen, binnenlandse, buitenlandse, hoe moest hun leider ze ontvangen, thuis? Hoe moest hij worden aangesproken? Zeker niet zoals koningen werden aangesproken, niet sire, niet majesteit. Na talloze vergaderingen werd besloten dat de leider moest worden aangesproken zoals het nu nog steeds gebeurt: met Mister President. Ook over de titel van de presidentsvrouw werd gesteggeld. Mrs Presidentress is nog overwogen, uiteindelijk werd het First Lady.

De rest mochten de president en zijn vrouw voor het merendeel zelf uitzoeken. Een grote rol daarin was weggelegd voor de First Lady. In de inrichting van het presidentiële huis, in het ontwerp van het presidentiële servies moest zij de aspiraties van het nieuwe land en de ideeën over leiderschap tot uiting laten komen. Dat is nog steeds zo.

Toen ik daar achter kwam, wist ik waarom de borden me zo aantrokken. Ik ben altijd op zoek naar tastbare, persoonlijke verhalen achter politieke, historische processen. Die borden zijn precies dat. Ze zijn de belichaming van wat presidentsvrouwen door de eeuwen heen dachten dat de politieke idealen van de VS waren. En je kunt er nog van eten ook.

In kookboeken, in notities van presidentiële chef-koks, in dagboekfragmenten en bewaarde briefwisselingen tussen de First Lady en porselein fabrikanten kwam ik de overwegingen tegen, hoe de opdrachten luidden. In het begin staat het ontwerp van het Witte Huis servies sterk onder Franse invloed. De leiders van de Amerikaanse revolutie hadden in Frankrijk revolutionaire inspiratie opgedaan voor ze aan hun eigen strijd begonnen. Op terugreis namen ze koffers mee vol Frans servies en meubelen. Omdat er nog geen porselein in de VS gemaakt kon worden, bestelden ze het in Frankrijk. Dat is de reden dat de adelaar op de eerste borden meer een Franse lijkt dan de latere Amerikaanse zeearend.

Weduwnaar Thomas Jefferson, derde president en Founding Father, hield het simpel en persoonlijk met het presidentiële monogram in het centrum. Elizabeth Monroe benadrukte de pijlers van de Amerikaanse maatschappij: Strength, the Arts, Commerce, the Sciences and Agriculture.
Vanaf 1845 breekt een meer nationalistische periode in Amerikaanse politiek aan. Mrs. Lucy Hayes kiest voor servies dat in de VS geproduceerd is. Met daarom Amerikaanse flora en fauna. Mrs. Caroline Harrison komt met de maïskolf en guldenroede als symbolen van Amerika’s overvloed en schoonheid.
Dan steekt in 1893 de hang naar grandeur de kop op. Het majestueuze van een Europese paleisinrichting was niet langer verwerpelijk. Sterren duiken op, op basis van: “De ster is een symbool van het hemelse en goddelijke doel waarop de mens zich al richt sinds mensenheugenis.”*)1

De naoorlogse welvaart wordt belichaamd in het bord van Eisenhower met de puur gouden rand. Vanaf dat moment is het ruim baan voor goud. Truman, Reagan, zelfs de Clintons, allemaal letterlijk goud wat er blinkt. De tijd van de overmacht van de financiële wereld dient zich aan.