Ik bewaar dit document. Het is eigenlijk een soort lijst- een lijst van dingen die mensen hebben gezegd over ‘hoe te schrijven’. In het algemeen wordt datgene dat mensen hebben gezegd gescheiden van wie ze zijn. Ik ben er dan ook niet meer zeker van wie wat heeft gezegd. Ik weet dat er een flink stuk uit de ‘hoe te worden gepubliceerd’-columns van Reader’s Digest komen (altijd erg goed advies). Een lange lijst van Walter Benjamin zit er ook tussen, die vreselijk en briljant tegelijk is. Wat nog meer? Een aantal fijne tips die zijn verzameld door de studenten van W.G. Sebald na zijn overlijden; lessen uit zijn laatste colleges – ook dit is allemaal goed spul; dan zijn er een paar flarden van verschillende theoretici van de Oktoberschool en, meen ik, sommige dingen die ik zelf heb verzonnen.

Wan ik schrijf, oftewel, wanneer ik worstel, print ik deze lijst uit en houd ik hem naast me. Wanneer ik een of andere impasse tegenkom, grijp ik er vaak naar en lees er snel doorheen. Er komt meestal wel iets bruikbaars uit voort. Een roer, dus, deze lijst. Iets dat stabiliseert. Ik geef hem nu door. Voel je vrij om er iets aan toe te voegen. De ingevoerde items zijn niet genummerd en dienen niet als hiërarchisch te worden opgevat. Het beste is om toe te voegen en te verwijderen waar nodig.

HOE TE SCHRIJVEN

+ Voeg een heleboel details toe. Wees NIET vaag. Voeg data, ruimtelijke / omgevingsinformatie toe, etc.

+ Wees niet te bloemrijk: houd het helder, precies en krachtig.

+ Maak ieder woord noodzakelijk. Wanneer we alle passieve en wollige bewoordingen weghalen, krijgen we een zin die makkelijker te verteren is.

+ Het is de bedoeling dat dit zwaar voelt en is.

+ Het beste schrijven is understated, niet vol van wenken en semaforen en tapdansen en het dumpen van vocabulaire, wat allemaal ten koste gaat van het verhaal dat je vertelt. Wanneer je dat aanvaardt, wat heb je dan nog over? Het verhaal dat je vertelt.

+ Het verhaal dat je vertelt is slechts zo goed als de informatie die erin zit: de dingen die je oproept, de dingen die je bemerkt, die een verhaal tot leven wekken; dingen die je punt niet alleen ondersteunen door middel van claims, maar door middel van voorbeelden; citaten die niet alleen informatie overbrengen, maar ook persoonlijkheid. Dat alles hoort bij verslaggeving.

+ Wanneer het stadium van het maken van het notities bijna ten einde is, lees ze dan grondig, stop ze dan weg en kijk er niet meer naar totdat je een eerste schets hebt. Dit zal je helpen een ideaal verhaal vorm te geven.

+ Alle verhalen gaan uiteindelijk over de betekenis van het leven; wanneer je een artikel schrijft, probeer jezelf dan hiervan te overtuigen, begrijp dat het moet gaan over iets dat groter is dan jezelf - een zekere universele waarheid – en begin te zoeken naar wat deze zou kunnen zijn. Soms realiseer je je halverwege dat het niet is wat je dacht, maar iets anders. Maar, om Roseanne Rosannadanna te citeren: “...Het is altijd iets.”

+ Vermijd middelmatigheid in je werkomstandigheden. Semi-ontspanning, met op de achtergrond flauwe geluidjes, werkt averechts. Aan de andere kant, begeleiding van een etude of een kakafonie van stemmen kan zo belangrijk zijn voor het werk als de hoorbare stilte van de nacht. Waar de laatstgenoemde het innerlijk oor scherpt, is de eerstgenoemde een maatstaf voor een dictie die breed genoeg is om zelfs de meest grillige geluiden te dempen.

+ Beschouw geen enkel werk als perfect waaraan je niet tenminste een keer van de avond tot aan het volle ochtendlicht hebt gezeten.

+ Laat geen enkele gedachte incognito voorbijgaan, en houd je opschrijfboekje bij met de strengheid waarmee de autoriteiten hun register van buitenaardse wezens bijhouden.

+ Het werk is het dodenmasker van haar totstandkoming.

+ Houd zinnen kort. Zou een lange zin effectiever zijn wanneer ze in tweeën wordt gehakt? Kortere zinnen lezen sneller. En houd je proza puntig. Herlees je manuscript om te zien of er woorden kunnen worden weggelaten.

+ Probeer geen wijsneus te zijn, en houd het helder.

+ Het schrijven moet voorgaan. Zelfs voor fietsen. Je moet genadeloos zijn. De anderhalf tot drie uur na een goede slaap van acht uur zijn de meest productieve tijd voor je. DIT KOMT EERST.

+ Krauss: “de uitweiding” – je kunt overal naartoe gaan met schrijven. Wees onverantwoordelijk.

+ Hal Foster: houd je bronnen strak. Werk vanuit zeer weinigen; ken ze goed.

+ Gebruik de tijd van een totale vreemdeling op zo’n manier dat hij of zij niet het gevoel krijgt dat het verloren tijd was.

+ Iedere zin moet een of twee dingen doen – een licht werpen op de personages of de actie verder vervolgen.

+ Begin zo dicht bij het einde als mogelijk is.

+ Schrijf om slechts één persoon tevreden te stellen. Als je een raam open zet en de liefde bedrijft met de hele wereld, als het ware, zal je verhaal longontsteking krijgen.

+ Geef je lezers zoveel informatie mogelijk, en zo snel mogelijk. Lezers zouden zo’n begrip moeten hebben van wat er gaande is, waar en waarom, dat ze zelf het verhaal af zouden kunnen maken.

+ Schrijven gaat over het ontdekken van dingen die ongezien zijn gebleven. Anders heeft het hele proces geen zin.

+ Wees vooral experimenteel, maar betrek de lezer in het experiment.

+ het is moeilijk om iets origineels over Napoleon te schrijven, maar om dat te doen over een van zijn lagere bedienden is een ander verhaal.

+ Je moet de dingen erg grondig in tijd en plaats situeren tenzij je goede redenen hebt dat niet te doen. Jonge auteurs zijn vaak te bezorgd om dingen op de rails te krijgen en in gang te zetten, maar niet bezorgd genoeg om wat er aan beide zijden van het spoor ligt.

+ Het gevoel voor ruimte onderscheidt een geschreven stuk. Het zou kunnen gaan om een distillatie van verschillende plekken. Er moet een erg goede reden zijn om een plek niet te beschrijven.

+ Meteorologie is niet overbodig voor het verhaal. Heb geen afkeer van het opmerken van het weer.

+ Het is erg moeilijk, of zelfs onmogelijk, om fysieke beweging precies weer te geven wanneer je schrijft. Het belangrijke is dat het voldoet voor de lezer, zelfs als het niet nauwkeurig is. Je kunt een ellips gebruiken, een serie acties inkorten; je hoeft ze niet stuk voor stuk uitvoerig te beschrijven.

+ ‘Significant detail’ verlevendigt anderszins alledaagse situaties. Je hebt scherpe, genadeloze observatie nodig.

+ Rariteiten zijn interessant.

+ Personages hebben details nodig die hen in je geest verankeren.

+ Wijk af van gebaande paden; je zult er niets zien. Kant’s Kritiek is slaapverwekkend maar zijn incidentele geschriften zijn fascinerend.

+ Het moet een wellustig genot zijn om dingen te vinden en deze in je zakken stoppen.

+ Je moet de bedienden voor je laten werken. Je hoeft niet al het werk zelf te doen. Dat wil zeggen, je moet andere mensen vragen om informatie, en meedogenloos stelen van wat ze je geven.

+ Ik kan je alleen maar aanmoedigen om zoveel te stelen als je maar kan. Niemand zal het ooit doorkrijgen. Je moet een opschrijfboekje bewaren van lekkernijen, maar schrijf niet op waar het vandaan komt, en na een paar jaar kun je dit boekje weer opnemen en de materie zonder schaamte behandelen als het jouwe.

+ Wees niet bang om vreemde, welsprekende citaten in het spel te brengen en deze op jouw verhaal te enten. Het verrijkt het proza. Citaten zijn als gist, of een ander ingrediënt dat je toevoegt.

+ Iedere zin zou, los beschouwd, iets moeten betekenen.

+ Een geschreven stuk zou niet de indruk moeten wekken dat de schrijver ‘dichterlijk’ probeert te zijn.

+ Het is makkelijk op ritmisch proza te schrijven. Het voert je mee. Na een tijdje wordt het vervelend.

+ Lange zinnen voorkomen dat je telkens de naam van het onderwerp moet noemen (‘Gertie deed dit, Gertie voelde dat’ etc.)

+ Vermijd zinnen die alleen dienen om latere zinnen in te leiden.

+ Gebruik het woord ‘en’ zo weinig mogelijk. Streef naar afwisseling in je gebruik van voegwoorden.

+ Een heleboel dingen lossen zichzelf door louter een tijdje in een la te liggen.