Het Stasimuseum in Berlijn staat vol met stille getuigen die de toeschouwer een blik gunnen op het handelen van het voormalig Ministerium für Staatssicherheit van de DDR. Van het lapje waar burgers hun zweethanden op moesten plaatsen zodat hun geur bewaard kon worden, tot de jasknoop die dienst deed als bedieningsknop voor een verborgen camera, en de steen met afluisterapparatuur die achter een bankje in het park geplaatst kon worden.

Dit zijn de bekende artefacten die getuigen van een tijd die voorbij is of, zoals bij een misdaad, bewijs leveren voor de ware toedracht van een tot dan toe onopgelost raadsel. De werkelijke stille getuigen in het museum lijken in eerste instantie rekwisieten bij de vaste tentoonstelling. Al decennia geruisloos en onopvallend aanwezig, dringen hun geheimen slechts langzaam door tot het bewustzijn. Maar als ze hadden kunnen praten zou hun verhaal wellicht meer onthullen dan dat van menig sprekende getuige.

Welke intieme gesprekken hebben de vrouwentongen op het bureau van Minister Erich Mielkes secretaresse opgevangen? En hoeveel stille verwijten de sansevieria’s bij de ingang van zijn kantoor? Hoe vaak heeft het groene ensemble in de vergaderkamer strategische beslissingen met goedkeuren of afgrijzen aangehoord? En wat vinden de drie dracaenas van hun overplaatsing van de eens rustige slaapkamer naar de hectiek van de tentoonstellingsruimte waar gidsen en bezoekers weer hun eigen verhalen maken?

Aan hun gestalte, soort en behuizing is af te lezen dat ze inderdaad op leeftijd zijn. Soms ritselen hun bladeren nog na van alles wat ze gezien en gehoord hebben. Maar ook nu nog, in een andere functie en na inmiddels diverse malen verhuist te zijn van ruimte naar ruimte, wordt hun getuigenis steeds omvangrijker.

Als je de plastic bol oppakt en schudt verandert de wereld erbinnen, ondanks de helblauwe hemel, in een sneeuwlandschap. Sneeuwstormen heten ze, maar ze zijn ook bekend als sneeuwballen, sneeuwbollen, sneeuwhuisjes, sneeuwstolpen, schudballen, schudbollen of waterballen. Elke naam benadrukt weer een ander aspect van het voorwerp: schudden, bol, water of sneeuw. De eerste was te zien op de wereldtentoonstelling in Parijs in 1878. Daar waren ze van glas. En de sneeuw bestond niet uit plastic maar uit schilfers rijst, porselein, beenderen of was. Sinds die tijd zijn ze uitgegroeid tot een waar verzamelobject, soms zie je vensterbanken vol. Ook kom je ze tegen in de kringloopwinkel. Maar waarom sneeuw? En waarom verzamelt iemand dit en dankt ze vervolgens af?

Schud ermee en je weet genoeg. Iedere stolp herbergt een kleine, afgepaste wereld waarin de tijd stil staat en alles altijd hetzelfde blijft. Waar je datgene wat je in de grote wereld hebt gezien, dat moment, die belevenis, dat gebouw voor eeuwig zo zult zien. Die kleine wereld is van jou. En juist omdat hij van jou is, kun je hem ook veranderen. De sneeuwstorm die je op gang brengt, is daar slechts het symbool van. Voorbij je herinneringen kunnen je gedachten verder reizen. Verder dan dat ene moment. Voorbij de blauwe lucht en het naambordje naar de einder, daar waar de sneeuwvlokken vandaan komen.

Beter dan ansichten te kopen of foto’s te maken, worden sneeuwbollen verzameld. Bij thuiskomst blijkt de waarde. Het kijken naar de sneeuwhuisjes haalt niet alleen herinneringen op, maar de verzamelaar blijft door zijn gedachten altijd op reis. Met één beweging van zijn hand is Parijs voor hem niet alleen de Arc de Triomphe en de Notre Dame meer, want daar, achter die rechtertoren, begint zijn Parijs. De stad van zijn dromen. Ook de reis die hij ooit maakte naar Canada en de Verenigde Staten gaat nog immer verder. Voorbij de gevangen monumenten van St. Louis, Minneapolis, Toronto en Montreal. Zelfs voorbij de idyllische kust van Nova Scotia. Verder, altijd verder, naar gebouwen die nooit zullen bestaan, bossen die allang verdwenen zijn en plekken die alleen hij kent.

Maar op een dag, geven de bollen hun ware identiteit prijs. Het goedkope plastic begint te scheuren. Het eens doorzichtige water raakt vertroebeld, begint te verdampen en blijkt een kleverig goedje vol chemicaliën. De dansende sneeuwvlokken kunnen het ritme niet meer aan en blijven als vieze plastic zakjes op de bodem liggen. De verzamelaar is niet overtuigd van zijn verlies, pakt de sneeuwstormen nog een keer op, kantelt zijn hand en ziet dan dat al zijn dromen eigenlijk uit Hong Kong komen.