Gisterenavond waren vrienden uit Chicago bij ons op bezoek in ons klein huisje op Fansworth street in Detroit. We spraken over kunst (zoals wel vaker gebeurt hier in het Midwesten) en het gesprek draaide uit op de waarde (of gebrek daaraan) van community art en participatie. Kevin vertelde over het project van een bevriende kunstenares waarbij zij plastic bakken installeerde in de wc.’s van haar vrienden. Hiermee verzamelde ze hun uitwerpselen die zij terug zou geven in de vorm van mest in een plastic beker, klaar om te deponeren in de dichtstbijzijnde bloempot.

We spraken over hoe lang ze dit project zou kunnen volhouden en of dit van belang was voor het project. Of misschien was het voldoende dat het werk op een metaforisch en symbolisch niveau functioneerde. Het bleek dat deze vrouw ook nog eens communicatief erg sterk was en het voor elkaar had gekregen om machtige mensen (zoals Particia Arquette uit Hollywood) het project te laten steunen. Wat een geweldig nuttig, groen, en waardevol kunstproject met zo veel voordelen voor de mens en de planeet als geheel!

Kijk, dit is het punt in het gesprek over community art waar ik meestal mentaal en spiritueel in slaap val. En dat komt niet alleen doordat ik een gemene, afgematte cynicus ben zonder enige waardering voor het utilitarisme. Maar het is zo vreemd en anders dan hoe ik kunst en cultuur ervaar. Als ik kijk naar mijn eigen ervaring van kunst en cultuur, dan denk ik na over wat voor mij belangrijk is, wat mij als mens heeft veranderd, en wat mij in mijn ontwikkeling heeft geholpen.

Ik waardeer en respecteer Greenpeace, het Rode Kruis (en het Crescent), of Médecins Sans Frontières net zo veel als elk ander. Ik geloof alleen niet dat het kunst is, en ik geloof dat zij dat ook niet zo zouden zien. Je zou een hardcore-relational aestheticsist moeten zijn wil je dat als kunst benoemen.

Ik had vrij weinig utilitaire redenen om naar de Sex Pistols of Throbbing Gristle te luisteren, of boeken te lezen van William Burroughs, Charles Bukowski, of Jack Kerouac, of me kapot te lachen om Robert Crumb… au contraire! Er was niets gezonds aan. En dit was natuurlijk een van de redenen waarom ik er geboeid door raakte. Zijn er mensen die sereus geloven dat mensen naar Death Metal of experimentele Jazz luisteren voor de verborgen gezondheidsvoordelen?

Maar het hielp me wel om als persoon complexer te worden, het deed mijn overtuigingen wankelen en ik werd gedwongen mezelf open te stellen voor andere, nieuwe manieren om naar de wereld te kijken. En mijn mentale harde schijf is er wel door verkloot, waarna ik informatie niet meer op dezelfde manier kan verwerken als daarvoor, en ik geloof dat dit het enige is wat je van de kunst kan vragen.

Hier in het Midwesten (zoals ik al vaker heb geschreven) wordt veel van de weinig beschikbare steun uitgegeven aan educatieve projecten. Ik heb hier geen problemen mee. Ik geef ook les, maar noem het geen kunst! In Europa en de VS in de jaren 60 en 70 waren er grote discussies op gang, meestal vanuit een links perspectief. Was het niet tijd voor de kunstenaars om eindelijk eens uit hun slof te schietenen deel te nemen aan de revolutie? Iedere kunstenaar werd lid van de Communistische Partij of de RAF, behalve Salvador Dali, die wou alleen maar kostsbaar goud verdienen.

“Maak jezelf nuttig, ga de Bijlmer in en ga wat Surinaamse kindertjes helpen,” was de tot kort de mantra vanuit de Nederlandse politiek. Politici dachten dat zij eindelijk economisch en financieel konden profiteren van de parasiterende kunstenaars. Ik doe dit trouwens al lang, maar om andere, meer “ cultureel perverse” (= geluid) redenen.

Nu komen er geluiden over cultuur uit de rechtse hoek (of misschien kunnen we het beter hebben over cultuurnihilisme). Ga Henk en Ingrid entertainen in Apeldoorn (de Surinaamse kindertjes zijn allang passe!) Ik vind het prima om nuttig en utilitaire te zijn, maar noem dat liever lesgeven, workshops geven, of lezingen geven zodat ik mijn kunst gratis, pervers, en dirty kan houden.

Voor het geval dat het je is ontgaan: de meeste armen, onopgeleide mensen hebben hun cultuur ook dirty en nasty. Denk maar aan Baile Funk in Brazilië en Gangster Rap in de VS, etcetera. En ze vinden het neerbuigend als wij blanken de Bijlmer, Rio, of Detroit weer eens bestormen met een nieuwe welbedoelde goeddoener project.

Dus, laten we echte cultuur sick'n nasty houden zodat we goeddoenerij kunnen overlaten aan Greenpeace. En als je je echt niet kan bedwingen en je goed moet doen, noem het een workshop en je bent vogelvrij...

PEACE OUT!!!!

Jonas Ohlsson vanuit Detroit, met dank aan Expodium.