239 Things

1000 Things is een subjectieve encyclopedie van inspirerende ideeën, dingen, personen en gebeurtenissen.

Lees de meest recente artikelen, of mail de om bij te dragen.

Studium Generale 1000things lectures, The Hague

239 Things

Robert Cervera, Untitled (Jelly Reservoir), 2013. Strawberry jelly, concrete dust.

In het leven van een mens zijn er momenten wanneer we nader komen tot het begrijpen van de taal van materie.

Zoals wanneer de schoffel zich in de aarde stort: het graaft door de kruimelige eerste laag, dan wordt de aarde plooibaar bij het bereiken van de vochtige onderlaag, waarna het een bijna vast vorm aanneemt, in het verse donker van de hardwerkende aardewormen. Tsjak, en de worm is in tweeën.

Of de bij elkaar gebundelde stokken en latten van de houthandelaar: de spanning van het touw, rechtgetrokken in een lijn, dat seconden eerder amorf in zijn zak lag te dutten.

Robert Cervera, Pink Nappe, 2013. Polyvinyl, cement.

Of wanneer je, in een moment van onoplettendheid, een snee door de huid van je hand snijd en je even niet zeker weet wat de fysieke factuur zal brengen: een vluchtige witte lijn, een golf bloed, en alles daar tussen in.

In deze momenten is sculptuur te vinden. Ook kunnen we in sculptuur deze momenten onthullen. En het geluid die deze ogenblikken maken – een intern geluid, binnenin de geest – wordt weerkaatst en vormt, zoals bij sonar, een beeld van de wereld.

Materialen en menselijke handelingen zijn voortdurend met elkaar in gesprek. Knijpen, snijden, doordrenken, schaven, wiggen, kloppen. Haptische wonderen. Hoe de dingen voelen, hoe ze ons laten voelen.

Robert Cervera, Untitled (Theatre Bundle), 2013. Concrete, adhesive tape.

(Hegel en Bourdieu zouden stellen dat er geen onderscheid kan worden gemaakt tussen humaniteit en materialiteit. Wij mensen zijn materialen die andere materialen maken, die tenslotte ons definiëren. De dingen die wij maken, maken ons.)

Het grenzeloos karakter van het universum komt ter discussie. Vloeiende materie die elke kant op gaat, en wij die het achtervolgen, die het proberen te overhalen deze kant of die kant op te gaan, om in de rij te blijven staan, om in groepen van vier, of zestien, of zesenveertig te blijven wachten.

We doen ons best om het ontelbare te tellen, om grenzen aan te geven, en vorm te maken. We eindigen gefrustreerd en bedrogen door de weerbarstigheid van materie, maar blijven gecharmeerd door zijn grilligheid.

Robert Cervera

(Zou het kunnen dat we materie proberen te bedwingen, op dezelfde manier dat sommige vogels gevangen houden in kooien, om zo hun vogelvlucht beter te kunnen bewonderen?

Deze vraag fascineert mij. Maar ook ben ik gefascineerd door het onverwachte, de onvoorziene blunder, die ik zie als het volgende hoofdstuk in het voortdurende dialoog met materiaal.

De aanschaf van mijn eerste digitale camera, betekende direct het einde van enige terughoudendheid op het gebied van foto’s maken. Het was het begin van mijn transformatie tot fulltime Japans toerist, continu klikkend bij alles wat in de verste verte ook maar enigszins interessant zou kunnen zijn. Dit resulteerde in eindeloos veel foto’s van vertederende poesjes op straat, vrouwen met dikke billen die voor je lopen, jezelf in elk denkbare setting van deze wereld, iedereen waar je langer dan vijf minuten mee gepraat hebt en foto’s van je eigen op bed liggende benen in een hotelkamer. Opeens had ik eigenlijk van alles een foto. En dat lijkt natuurlijk heel leuk, maar dat is het niet.

Ik weet nog dat ik vroeger op vakantie van een maand slechts twee rolletjes mee nam van 24 foto’s. Was de rijst die in de vorm van een beertje op ons bord was geserveerd wel of niet een foto waard? Nu maak ik er gedachteloos twintig achter elkaar in de veronderstelling dat de ideale foto er vanzelf wel bij zal zitten. De euforie van het zoveel foto’s maken als je wilt is er wel vanaf, al zal ik tegelijkertijd ook nooit meer terug kunnen naar het beperkte foto’s maken met fotorolletjes, daar is het nu simpelweg te laat voor. Ik moest dus vooral een nieuwe manier vinden om met mijn digitale camera om te gaan.

Mijn eerste prioriteit was wat orde scheppen in mijn fotoarchief, dat inmiddels uit duizenden foto’s bestond. Ik besloot een Flickr-account te nemen. Voor alle mensen die onder een steen hebben gewoond: Flickr is een site waar mensen online hun fotocollecties kunnen beheren en delen met elkaar, en daarmee ook gelijk het grootste online fotoarchief van de hele wereld. Er worden per minuut ongeveer vijfduizend nieuwe foto’s ge-upload en het totale aantal foto’s is meer dan driehonderdmiljoen.

Het online zetten van mijn fotoarchief en het daarmee toegankelijk maken voor iedereen, dus ook voor mijn eventueel toekomstige geliefde (je weet maar nooit) maakte dat ik weer kritisch ging kijken naar mijn foto’s om uiteindelijk alleen mijn beste foto’s online te zetten. Er ontstond een verzameling die qua kieskeurigheid gelijk was aan die die was ontstaan als ik met rolletjes had geschoten.

Maar er gebeurde ook iets anders. Foto’s die ik puur uit verveling had geschoten, zoals de foto van mijn eigen behaarde benen die lagen op een bed met een roze bloemetjesdekbedovertrek in een treurig hotel waar ik helemaal in mijn eentje was omdat ik een dodelijk saai congres in Bergen op Zoom moest bijwonen, bleken opeens door de selectie te zijn gekomen.

Het was een foto die ik nooit gemaakt had als ik er over na had moeten denken, maar die ik op een bepaalde manier toch interessant vond door de totale treurigheid die eruit sprak.

Een paar dagen later kreeg ik een mailtje. Op Flickr heb je verschillende groepen die foto’s rond een thema verzamelen. Ik kreeg een mailtje van de beheerder van de groep ‘Sitting in my Hotel Room’ of ik de foto wou toevoegen aan de groep. Ik nam er eerst een kijkje en vond bijna tweeduizend foto’s genomen door mensen die alleen op hun hotelkamer zaten. Veel van deze foto’s waren op zichzelf hele lelijke, oninteressante foto’s. Je ziet bijvoorbeeld enkel een televisiescherm met daarboven een schilderijtje van een berglandschap of een vanuit een raam gefotografeerd uitzicht over een stad vol wolkenkrabbers. Foto’s die eruit zien alsof je ze al duizend keer gezien hebt, en veel ervan ook nog van een hele slechte kwaliteit.

Maar toch gebeurde er iets magisch, toen ik al deze foto’s bij elkaar zag. Opeens zag ik al die duizenden, miljoenen mensen voor me die elke nacht ergens ter wereld moederziel alleen die nacht doorbrengen in een anoniem hotel, met als enige gezelschap hun digitale camera. Door al deze foto’s bij elkaar te zien werd de treurigheid enorm uitvergroot, want in dit enorme fotoarchief lijkt de wereld enkel te bestaan uit eenzame hotelmensen. Tegelijkertijd heeft het een troostende werking: al die mensen zijn niet alleen, ze komen samen op deze site.

Ik vond nog een groep die aansloot bij dezelfde foto: ‘Bored Leg Cult’. In deze groep vind je voornamelijk foto’s van mensen die overal ter wereld foto’s nemen van hun eigen benen, soms staand, meestal liggend en om duidelijke redenen altijd zonder bovenlijf. Het leuke was dat deze groep de context van dezelfde foto compleet veranderde. Tussen alle hotelfoto’s werd het een treurige foto, maar in deze groep, tussen al die andere van het lijf afgesneden benen, werd hij juist vrolijk en grappig.

Al snel bleek dat ik groepen kon vinden voor bijna al mijn foto’s. Er zijn groepen voor foto’s van honden gefotografeerd als mensen; ergens achter gelaten winkelwagens; etenswaren die zichzelf opeten; poezen met hoedjes; de kleur rood; mensen met aids: je kunt het zo gek niet verzinnen of je hebt er een groep voor. En het gekke is dat elke keer als ik een foto toevoegde de context compleet veranderde. De foto staat niet meer op zichzelf maar behoort tot een reeks. Hoe anders kijk je naar de foto van mijn in een weiland achter gelaten winkelwagen als je hem ziet tussen meer dan duizend foto’s van wagens in woestijnen, zompige slootjes, prachtige stranden of hangend in bomen?

En zo ontstaat er een collectie die een enkele fotograaf nooit had kunnen maken, want wie weet er nu zoveel verlaten winkelwagens te vinden? Een collectie bestaande uit enkel foto’s die misschien wel allemaal zonder al te veel nadenken zijn gemaakt en toch met elkaar iets groters vormen.

tumblr_mudn22T9dH1rqkjy0o2_1280pg

tumblr_mudn22T9dH1rqkjy0o2_1280pg

Modder, moeder aller materialen? Vunzig en onpeilbaar.
Keramisten noemen hun materiaal liefkozend/spottend modder en waarderen de manier waarop het een ding kan worden maar even zo goed weer kan verkrummelen.

‘Uit de klei getrokken’ is een intrigerend basaal kop en schotel servies. Lonny van Rijswijck, de ontwerpster gebruikte diverse soorten Nederlandse klei. Het bakproces maakten de verschillen in tint en textuur zichtbaar. Een gele vries-tint uit Limburg, Utrechts glanzend bruin, Brabo terra cotta. Die verschillen maken volgens de ontwerpster de “indrukwekkende maar ook onpretentieuze overeenkomsten tussen oorsprong en identiteit” zichtbaar.

Als artistiek concept is het uitermate geslaagd. Op functionaliteit en vormgevingskwaliteiten valt daarentegen af te dingen. Kortom: het tot servies geworden idee roept flinke discussie op. Niet in het minst door het materiaal. Klei komt voort uit modder, dat hoewel behept met een slecht imago, misschien wel de moeder aller materialen is.

Servies, Lonny van Rijswijck

Een cultuurhistorische duiding:
Voor In Items 1993/2 vroeg ik Benno Premsela, als designautoriteit naar mogelijke oorzaken voor de – toen nog - ondergeschoven situatie van Nederlandse ontwerpers. Premsela had de hoop al opgegeven. Hoe kon ons land “van verslepers van zand en modder” zich meten aan de toenmalige gidslanden Italië en Finland?

Onnodig dédain, klei komt voort uit modder, dat hoewel behept met een slecht imago, misschien wel de moeder aller materialen is.

Maar ook buiten Europa weet men raad met modder: zoals in de bogolans, kleiverfsels in Mali, waar men in leem imposante architectuur bouwt. Bij de onafhankelijkheidsviering in 1960 ontstond behoefte aan snel te maken feestkleding. De Malinezen herontdekten hiervoor de bogolan-techniek waarbij men met modder diepzwarte patronen op de stoffen drukt. Hieruit ontstonden jaarlijkse competities welke regio de mooiste bogolan maakte. In de jaren zeventig gingen ook Malinese kunstenaars en modemakers serieus met bogolan in de weer. Naast diepzwart werden ook druksels met briljant wit gemaakt.

Chris Seydou Mud Decoration Dress
Modeontwerper Chris Seydou presenteerde in Parijs in 1979 zijn wintercollectie met bogolan shawls en hoofddeksels in Keith Haringachtige motieven. De Nigeriaanse modeontwerper Alphadi breidde het bogolan-spectrum verder uit met blauw, groen en zelfs roze. Bij de dood van Seydou in 1994 had bogolan voor Mali net zo’n nationale status bereikt als het batik voor Indonesië.
Chen Zhen, World in out of the World, 1991
Terug naar de bron, het modder. Voor zijn installaties spoot de Frans-Chinese beeldend kunstenaar Chen Zhen (1955-2000) afvalvoorwerpen onder een laag modder. Door voorwerpen uit onze wegwerpmaatschappij met modder te bedekken, ontdeed Chen ze van alle technologische glamour en deculturaliseerde ze. De modder keert de lotsbestemming van de dingen en laat ze gepuurd terugkeren naar hun oorsprong, hun ziel en zaligheid.

I don't care it's muddy there/ it is my home […] My heart cries out for muddy water.’(Bessie Smith)

Bessie Smith and her Blue Boys, Muddy Water, A Mississippi Moan Parlophone 78

Wat betekent verzamelen en waarom doen mensen het?Is verzamelen een hobby of is het een dwangneurose?

Een kunstverzamelaar zal niet vaak spreken over een neurose maar over een passie. Een muntenverzamelaar zou wel een dwang kunnen hebben om de verzameling 'compleet' te maken maar spreekt vaak ook over een passie of interesse.

Wanneer is een verzameling compleet en wanneer kun je stoppen met verzamelen of beginnen aan de volgende verzameling? Ik verzamel veel spullen zoals oude super8 camera's, retro spelcomputers, stoelen, muziekinstrumentjes en nog veel meer. Waarschijnlijk doordat ik moeilijk iets kan weg gooien en makkelijk dingen op de rommelmarkt koop. Ik verzamel geen kunst. Kunst ruil ik soms of krijg ik van vrienden en collega's.

Mijn grootste verzameling is een collectie foto's van ingepakte steigers tegen gevels.Met deze verzameling begon ik nadat ik voor de tentoonstelling 'Het weiland dat beroemd wilde worden' bij Dertien Hectare een kasteel had neer gezet van 25 vierkante meter. Dit 'kasteel' was ingepakt met wit 'steiger ‘doek.

Een paar jaar later maak ik nog vrijwel elke dag een foto vanaf de fiets, auto, tram, bus van een vaak gekleurd steigerdoek dat gespannen is om een steiger tegen een gevel. Het zijn inmiddels duizenden foto's en ik betrap mij erop dat ik automatisch mijn telefoon pak als er een steiger in zicht is.

Het is zelfs zo dat vrienden mijn handeling herkennen of soms als grap een foto opsturen die ze gemaakt hebben met hun eigen telefoon. Het gaat mij niet om de foto maar om de handeling en de verzameling die zo ontstaat.

In mijn geval is het wel degelijk een dwangneurose en kan ik maar niet stoppen met verzamelen. Het geeft een fijn gevoel als ik een snapshot kan maken van een nieuwe kleur of kleur combinatie tegen de gevel.

Ongeveer twee jaar geleden is er een nieuwe fotoverzameling bij gekomen die ik wederom maak met mijn camera op de telefoon. Vaak als ik ergens sta of zit en mijn telefoon in de hand neem zet ik mijn camera aan en maak ik een foto. Op de foto staan dan altijd mijn voeten en eventueel die van de persoon waar ik naast sta of zit.

De kunst van een goede schilder is om op het juiste moment de laatste streek op het doek te zetten. Zou ik pas kunnen stoppen met het verzamelen van steigers als ik er een kunstwerk van maak? Mijn vrouw suggereert al jaren dat ik een publicatie kan maken van een van mijn verzamelingen

De verzameling is nooit begonnen als kunst maar gewoon omdat ik het nodig vond om te verzamelen. Vaak vormt een neurose, hobby of passie een belangrijke deel van het werk van een kunstenaar. Soms met opzet maar vaak ook intuïtief.

Untitled (Weibo), screengrab taken through untitledinternet.com. Constant Dullaart 2013
Untitled (Weibo), screengrab taken through untitledinternet.com. Constant Dullaart 2013
Untitled (Weibo), screengrab taken through untitledinternet.com. Constant Dullaart 2013
Untitled (Weibo), screengrab taken through untitledinternet.com. Constant Dullaart 2013

Het Facebook van China heet Weibo, en Whatsapp heet er Weixin. Google heet er Baidu, en Youtube Youku. Allemaal hetzelfde maar toch heel erganders. Zoals China een wereld op zich zelf lijkt te zijn, met een geheel eigen kijk op de wereld, is ook de kijk op het internet hetzelfde maar ook totaal anders. Alsof je door een heel ander soort raam naar de zelfde werkelijkheid kijkt. Wikipedia werkt er niet, en (onze)

Facebook kan je ook niet bereiken. De vervangende websites werken ongeveer hetzelfde, de verschillen zijn subtiel maar cruciaal. Zo moet je op Weibo inloggen met je Chinese identiteits nummer om er überhaupt op te komen. 'Niet harmonieuze' berichten worden niet gewaardeerd, en

je krijgt virtuele medailles als je deze schendingen aan de moderators meld. Sinds kort kan een bericht over een politicus er voor zorgen dat je de gevangenis in moet als het meer dan 500 keer gedeeld wordt.

Untitled (Weibo), screengrab taken through untitledinternet.com. Constant Dullaart 2013

Maar er is een oplossing. Zo kan je vanuit China, na betaling, gebruik maken van services die een 'virtual private network' aanbieden, waarmee je kan doen alsof je vanuit een ander land aan het internetten bent. Zo kan je toch nog op Facebook bijvoorbeeld want buitenlanders kunnen vrij op weibo.

Maar dankzij de NSA klokkenluider Edward Snowden weten wij dat vele Amerikaanse web services ook bijhouden wie wat zegt. Net als de Chinese internet diensten. En dat lijkt de beste tactiek te zijn, om mensen op het internet in de gaten te houden, zoals ook tijdens de Arabische lente is gebleken. Je mag zeggen wat je wil op het internet, er wordt alleen voor altijd bijgehouden wat je hebt gezegd, en dit kan later nog tegen je worden gebruikt.

Met een aangepaste Chinese identiteits code van een kennis heb ik een Weibo account aangemaakt. En na automatische website vertaling kijk ik uit dat andere raam naar het internet. Dit steeds veranderende uitzicht op het landschap van het internet blijft vragen om een kritische blik, en nieuwe kunstwerken over dit landschap. Hiervoor is het goed om zoveel mogelijk te zien, en te kijken of we nog een echt mooi landschap kunnen ontdekken.

http://www.bustle.com/articles/5443-china-teen-weibo-user-detained-for-post-as-communist-partys-web-censorship-cracks-down

http://www.constantdullaart.com/youkube.png

YouKu / YouTube, Constant Dullaart 2012, online video.

Untitled (Weibo), screengrab taken through untitledinternet.com. Constant Dullaart 2013