De kunstwereld is dol op vele “-ismes”: ze klinken immers deftig, hedendaags, intelligent en eloquent....

Bovenal is een “-isme” een tijdelijke aanduiding van een aaneenschakeling ideeën, geschikt voor een specifieke plaats in de tijd en ruimte. De “-ismes” zijn een beschermende mantel geworden waarmee de werkers binnen de kunstwereld zich wapenen tijdens het vervullen van hun missie. Met een “-isme” onder de arm tonen ze een zogenaamd begrip van een hedendaags moment, ongeacht of dit inzicht waar is.

Toch bestaat er een “-isme” die compleet ongevoelig lijkt te zijn voor trends, hype, de markt, maar toch uitermate contextueel en oprecht is, een die eist dat alle beschermende kleding wordt afgedaan: heroïsme. Hoewel dit woord ouderwets en verouderd, ja, zelfs archaïsch klinkt; de kunstenaarspraktijk en het heroïsche blijven uitstekende bedgenoten ondanks het feit dat deze voor de hand liggende combinatie inmiddels in vergetelheid is geraakt. Heroïsme, in deze zin, is op geen enkel moment te verwarren met ego, zelfingenomen politiek correctheid, of misplaatste didactische sentimenten. Hebben we inmiddels niet genoeg van kletspraatjes over normen en waarden vanuit een belerende en paternalistische staat, en van de maatschappelijke druk om op een of andere manier te presteren?

Wat hebben we nog aan postmodernistische verhalen, vol met larger-than-life helden? (nee, alsjeblieft!) Hebben wij niet al de ene na de andere kunstbeweging, biënnale na biënnale, de volgende grote theoretische wending na de ander, en de zoveelste “radicale” visioen van de allernieuwste stercurator uitgekraamd? Niets van dit alles heeft te maken met heroïsme. Maar wat houdt deze notie dan in, dat ons een bepaalde waarde uit onze hachelijke arbeid verschaft, wat niet uit te drukken is in hoe wij de voorwaarden onderhandelen van het sociaalartistiek contract in monetaire voorwaarden. Is het in een tijdperk van hoogkapitalistisch consumptie mogelijk dat er een kunstzinnig heroïsme bestaat dat weigert mee te doen aan de smaak-van-de-dag verwachtingen? Een die betekenis schept uit noodzaak, en niet uit deeisen van de markt of van beleid? (ja, dat is er!)

Heroïsme verkrijg je niet door het bespelen van de markt tot je vingers bloeden, of middels concepten die een klein beetje erkenning en een paar vierkante meter in de galerie opleveren totdat ze zijn opgedroogd. Ook zul je het niet krijgen door een felbegeerde dankbetuiging in een te dure catalogus. Heroïsme komt vaak ongezien en is bescheiden, omdat het tegen de stroom van onze geconditioneerde en beperkte visie in gaat. De moed om tegen de stroom in te lezen, te creëren en te denken geeft bloed en leven aan de intellectuele en artistieke praktijk. Het lijkt er op dat wij dit inzicht hebben verloren in het wazige dolhof van de “-ismes”. Dus zeg het zachte en zeg het teder: “er is geen –isme in heroïsme”.