In 2001 bezocht ik op uitnodiging van de Architectuurschool van Bergen in Noorwegen het eiland Utsira voor de kust. Alleen al op het eiland komen bleek een hele beproeving. Deze groot uitgevallen rots was enkel te bereiken met een kleine veerboot die flink te kampen had met de op dat stuk van de zee spectaculaire golven.
Het rotsachtige eiland van een kilometer of twee doorsnee had twee havens. Kon de veerboot aan de ene kant van het eiland vanwege de wind en de daardoor veroorzaakte golfslag niet binnenvaren, dan lukte dat wel aan de andere kant. De wind speelde ook een belangrijke rol bij de inrichting van het eiland, of beter, het voorkomen daarvan.
Er was nauwelijks een boom te zien bijvoorbeeld. Iedere poging van een boom om te groeien werd door de harde wind ongedaan gemaakt. Op één boom na. Deze ondernam zijn dappere poging namelijk achter het lokale kerkje en werd door dat gebouw uit de wind gehouden. De boom had zo vrijelijk kunnen groeien. Toen de boom zo groot werd dat zijn takken boven het dak van het kerkje uitgroeiden, kreeg de wind weer vat op de boom en voorkwam verdere groei. Doordat de bladeren niet verder dan de dakrand konden groeien, heeft de boom in de loop van de tijd als vanzelfsprekend de vorm van het kerkje overgenomen. Het spectaculaire resultaat van deze boom met een puntdak lijkt op het eerste gezicht misschien wel op een groot uitgevallen artistiek geknipte buxushaag uit een barokke tuin.
Overal in de wereld vind je daarvan fraaie voorbeelden door creatieve tuinmannen geknipt, maar er is een groot verschil. De Noorse huisboom is door niemand ontworpen. Niemand heeft bedacht hoe die boom er uit moest gaan zien. Niemand heeft moedwillig de boom in die vorm gemaakt. De vorm van de boom is door het specifieke karakter van de omstandigheden veroorzaakt. Daarmee is die boom bij uitstek een exponent van de identiteit van dat eiland. Niet omdat een lokale kunstenaar dat zo heeft bedacht en het plaatselijk toeristenbureau dat zo promoot of er ter plaatse een typisch Noorse traditie is van puntvormige bomen, maar domweg omdat de boom in alles is ontstaan vanuit de eigenheden van de plek.
