239 Things

1000 Things is een subjectieve encyclopedie van inspirerende ideeën, dingen, personen en gebeurtenissen.

Lees de meest recente artikelen, of mail de om bij te dragen.

Studium Generale 1000things lectures, The Hague

239 Things

De Griekse filosoof Anaximander dacht dat de aarde tonvormig was en de mensen op het bovenste platte vlak woonden. Hij tekende de allereerste kaart van de wereld die er uit ziet als een ronde platte knoop met een blauwe rand, de oceaan. Drie blauwe waterstromen delen de wereld op in drie bijna gelijke delen. De kaart lijkt op het hedendaagse logo van Mercedes Benz. In deze mappa mundi bracht Anaximander de werelddelen samen die in de zesde eeuw bc. bekend waren: Europa, Azië en Libya (een stuk van Afrika). Wie de geschiedenis van de cartografie bestudeert begrijpt hoe lastig het is om op louter ervaring een kaart van de wereld te tekenen.

Neem bijvoorbeeld de De Catalaanse Atlas, in acht delen, uit 1375. De kaart volgt de route van Marco Polo en heeft iets van een middeleeuws stripverhaal waar tussen de steden, kastelen en kris kras routelijnen een karavaan met kamelen rondloopt, twee naakte mannetjes naar parels duiken, een bediende met een karwats een olifant opjaagt en lege plekken gevuld zijn met tekst. Zijn boek Il Milione tracht wel exacte data over zijn reis te geven maar het blijft toch gokken voor de geograaf met aanduidingen als een dag reizen, een dag zeilen of twee dagen lopen. De atlas is een schitterende verbeelding van een onbekende wereld.

Catalan Atlas

De vorm van de aarde bleef lang onderwerp van wilde speculaties. Plat of rond of een ovaal met punten als een zeppelin. Wiskundigen braken zich het hoofd hoe een bolle vorm vertaald kon worden naar het platte papier. Al in de tweede eeuw vouwde Ptolomeus een stukje papyrus om een conische vorm heen, tekende daarop alles wat hij wist van de aarde en vouwde het vervolgens plat. Een kaart. Ook introduceerde hij de meridiaan, en lengte en breedte lijnen en introduceerde een register van plaatsnamen, met hun coördinaten.

Catalan Atlas

Hij besefte dat richting en afstand de kern van iedere kaart is.

Kunstenaars houden van kaarten, van hun systeem, de legenda en de puzzel van het weergeven. Zij maken meestal een variant van de 'echte' kaart om hun eigen waarheid toe te voegen. De surrealisten waren geschokt door de horror van de eerste wereldoorlog en Paul Éluard herschikte de wereld in een kaart waarin de 'pure' culturen van de wereld prominent aanwezig waren en sommige WO 1 landen nauwelijks of geen plek kregen.

Ook beeldend kunstenaar Annesas Appel is geobsedeerd door kaarten en systemen.

Net als de vroege kaartmakers tracht Appel iets te viualiseren waar we niets van begrijpen.

In View on the World Map 04 (Entities 2013) brengt Appel haar versie van de wereldkaart, in boekvorm. On line zocht ze een kaart van de wereld kwam ze uit op een wereldkaart van de Bosatlas waar Europa centraal staat. Dit is ons zo vertrouwd dat we ons amper realiseren dat het een keuze is, je zou ook een kaart kunnen nemen met Jeruzalem als uitgangspunt, zoals de gelovigen deden. Of Rusland. Annesas Appel plaatst zich in de Westerse traditie waarin ieder mens zichzelf als middelpunt ziet.

Volgens de Bosatlas zijn er 232 landen. Als eerste isoleert Annesas Appel ieder land uit het grote geheel en vervolgens tekent ze heel precies de provincies van dat land.

Daarna zet ze alle provincies achter elkaar op alfabetische volgorde van de landen waar de provincies bij horen, maar de landen zelf laat ze weg. De provincies van Afghanistan, Albanië, Algerije Amerikaanse Maagdeneilanden, Andorra enz. volgen elkaar op in een lange sliert, pagina na pagina. Ieder land heeft een kleur groen gekregen. De atlas van Appel is geen bonte fantasie maar een nieuwe versie van de wetenschappelijk Bosatlas. Alles wordt op schaal getekend, het moet kloppen. Het deelgebied Jakoetie van Rusland is onnoemelijk groot en hoe onhandig ook, deze provincie geeft de maat aan voor de rest van de wereld.

Nederland kent 12 provincies en je denkt te weten hoe een provincie eruit ziet maar los gepeuterd uit het geheel zijn het prutserige abstracte stukjes, als diertjes, of stukjes mos. Amerika kent hoekige provincies alsof ze met een liniaal zijn getrokken en in de Legenda is te lezen dat Cook Islands te klein is om nog te zien.

Wat zou het mooi zijn om, net als Ptolomeus, een namenregister toe te voegen, als een lang en verleidelijk gedicht van exotische namen Badakhshan, Badghis, Baghlan, Balkh, Manyan, Daykundi, Farah, Frayab enz.

Zie ook: http://www.annesas.nl/