‘Ga op je hurken zitten, met de beide voeten tegen elkaar aan, zodat de stroom niet via het ene been naar boven en via het andere been naar beneden kan’, vertelt Frank Lane die ik zojuist op Google ontmoette, dat uitgestrekte landschap waar ik me graag in verlies. Hij vervolgt, ‘de gevaarlijkste bliksemflits is die flits die het hoofd raakt en zijn weg zoekt langs het hart naar de grond’. Ik zie een afbeelding van een man die een golfvlag vasthoudt waar de bliksem door ging, de stervormige schroeiplek, die het achterliet op het grastapijt lijkt op een grillige krijttekening van vertakte aderen. Lane is de samensteller van het boek ‘The Elements Rage’ en net als ik verslingerd aan natuurgeweld. Ik lees over wolkbezaaiing, warrelige stofstormen en windhozen; ’wanneer een tornado op het punt staat uit te sterven, vormt ze vaak een lange, slanke draadwolk, beweegt zich nog een tijdje horizontaal, kronkelend verder, tot ze uiteindelijk helemaal oplost’.
Was het de auteur W.G. Sebald die de aanstormende schrijver adviseerde het weer te observeren en dit gedetailleerd te beschrijven, liefst elke dag, als vingeroefening in waarnemen? En om grip te krijgen op de atmosfeer waarin het verhaal zich afspeelt? Als vanzelf kom ik op een volgende pagina terecht over het ontstaan en de werking van bliksem, ‘het meest eigenaardige is misschien wel de bolbliksem, een vurige lichtende bol met wazige omtrek, dat een grillige en langzame baan volgt in het luchtruim. Hij richt gewoonlijk geen schade aan, noch door elektrische schok, noch door verbranding. Maar kenmerkend is wel dat hij onvoorspelbaar is. Hij kan zachtjes verschijnen en plots verdwijnen’.
Het natuurverschijnsel als driftig maker van vluchtige, ongrijpbare sculpturen die niemand onberoerd laten. Haar werken verontrusten, verleiden, zijn nooit ijdel, lui of bang. Mocht het nodig zijn, dan vernietigt ze alles inclusief haar eigen oeuvre, om ruimte te maken voor een rigoreuze gedaantewisseling, die de loop der dingen verandert.
Ondertussen beweeg ik me op onbekende plekken. In mijn rechterooghoek verschijnt een video getiteld ’Mother Earth Network. Mysterious Holes’. Ik open het fragment en zie een vrouw zitten aan een gammele keukentafel in Guatemala Stad. Ze stelt zich voor als Inocenta Hernandez. Twee mannen van de televisie leunen tegen haar ijskast. Ze vragen haar wat er die nacht precies gebeurde, daar onder haar bed? En of ze wist dat ze op de rand van de afgrond leefde? Inocenta begint te vertellen, ’Ik hoorde een luide knal. De hele straat werd wakker. Mensen liepen geschrokken rond in hun pyjama’s. Straathonden gromden. Een jongen huilde, hij was naakt. We dachten dat het om een gasontploffing ging, bij mij. Ik doorzocht het hele huis, maar er was niets ongewoons te zien. Tegen de ochtend viel ik in slaap, uitgeput. De zon was al voorbij de woonkamer toen ik wakker werd. Ik stond op en zag ineens een onbekende schaduw, die schuin onder het bed vandaan kwam. Ik schoof het ledikant opzij en daar was het, mijn adem stokte…Moedertje, Moedertje! Bijna had je me te pakken, bijna had je me opgeslokt.’
De camera draait geleidelijk van haar weg, ik volg de verslaggever naar de slaapkamer waar hij een rond gat van ongeveer een meter breed en twaalf meter diep in de vloer aantreft. De man kijkt me doordringend aan en verzekert me dat de bewoonster van geluk mag spreken, dat ze niet in de gescheurde opening tuimelde. Het peilloze gat wordt gefilmd. Ik zie niks, hij praat verder. ‘De stad wordt steeds vaker geteisterd door spontane depressies in het landschap, een geomorfologisch verschijnsel dat ook wel zinkgat, sinkhole of verdwijngat heet, en een gevolg is van natuurlijke erosie, dit kan geleidelijk ontstaan, maar ook plotseling. Guatemala Stad, gebouwd op vulkanische afzettingen, kampt met lekkende riolen en zware regenval, dat maakt haar extra gevoelig voor scheuringen. In korte tijd verdwenen gebouwen van drie verdiepingen, woonhuizen, trucks, bloemenstallen en mensen zomaar uit onze straten, verzwolgen door de trillende aarde.’
Ik zie nu overal ‘sinkhole stories’ verschijnen en bekijk ze;
.
Swallowing houses, cars and people
Drama as bus sinks into crater
America’s most notorious sinkholes
Seoul couple disappears in freak hole
Sinking fast
Horse vanished down under
Ticking time bomb under N.M. Town
Girls fall into sidewalk
The house just fell through
Het gaat er onstuimig aan toe, ik krijg er geen genoeg van. Nog eentje dan. In het moeras van Bayou Corne in Louisiana ben ik ooggetuige van een reeks ijle, oude Cipressen die zwijgend worden opgeslokt door een ondergronds zinkgat in het meer van Peigneur. Ik blijf ze volgen totdat hun boomkruin geleidelijk het water in verdwijnt. De loom vallende bomen raken me. Er schuilt een bevreemdende verrukking in de verwoestende kracht van de verdwijngaten. Ze herinneren me eraan dat een spontane val in het duister tot de mogelijkheden behoort. Dat het plaveisel onder mijn voeten onrustig van aard is. ’There’s no solid ground’, vertelde de kunstenaar Louwrien Wijers me laatst, toen ik haar vroeg naar het belang van beweeglijkheid: ‘We have to begin to learn to live with groundlessness’. Blijf gevaarlijk, Elementen, blijf het hoofd raken, en zoek je weg via het hart naar de grond.
