De oude inrichtingen voor de psychiatrie als kleine, op zichzelf staande werelden zijn vrijwel verdwenen. Veel oude gebouwen zijn gesloopt en vervangen door lelijke zeventiger jaren nieuwbouw. In de zomer fiets ik graag langs deze inrichtingen want zo’n afgesloten wereld die als het ware dubbelt met de ‘gewone wereld’ fascineert me. Er is een bushalte, een tuin, kassen, een kantine, een winkel, een kapper, een kerkhof en een kerk. Op sommige terreinen bleken musea te zijn gehuisvest die worden beheerd door oud werknemers. In Venlo bevindt zich het museum voor psychiatrie in de omgang van de kerk, in Heiloo in het souterrain van een zijvleugel van het hoofdgebouw. De kleine collectie is een soort toevallige verzameling van instrumenten, foto’s vaandels, priestergewaden, kunstwerken van patiënten, gewoon wat er bewaard is gebleven. Je wordt er rondgeleid door vrijwilligers die in de zorg hebben gewerkt en vanuit de praktijk toelichting geven op de verzameling. De collectie is gewoon neergezet, op planken, in kasten, in de vensterbank, net wat er voorhanden was. Zonder veel geld en met veel inventiviteit is het een amateuristische aanpak in de sublieme zin van het woord.
Bij mijn een na laatste bezoek aan het museum voor de psychiatrie in Venlo hoorde ik het woord professionalisering vallen tussen de vrijwilligers. Mijn hart sloeg een keer over, liever niet. En afgelopen zomer tijdens de expositie…. kon ik het al wat merken, de vensterbaken waren leeggeruimd, het zag er allemaal wat opgeruimder en strakker uit. Voor mij ligt de charme van deze musea juist in de hand van de vrijwilligers, hun toelichting waar geen enkele educatieve tekst tegen op kan, in hun liefdevolle verhalen over de patiënten.
Het museum in Heiloo is iedere eerste zaterdag van de maand gratis te bezoeken. Openingstijden: van 14.00 tot 16.00 uur. museum op het terrein van GGZ NHN aan de Kennemerstraatweg 464, 1851 NG Heiloo
Het museum voor de psychiatrie in Venray is alleen op afspraak te bezoeken: Museum Psychiatrie Venray:
Stationsweg 46
5803 AC Venray /www.museumpsychiatrie.nl